Nieuwe afleveringen van Haarlem Buitenbeeld online

Kunst in de publieke ruimte is vaak een weerspiegeling van de heersende waarden van een samenleving op een bepaald moment in tijd. Maar wat vertelt een abstract kunstwerk in de middenberm van een autoweg ons over een democratische samenleving?

AFLEVERINGEN

1. Krijgt de Gewone Burger een Standbeeld?
In deze aflevering maken Marius en Sietske een wandeling door de lommerrijke Haarlemmerhout, die al sinds de 17de eeuw een oord van rust en ontspanning is voor de Haarlemse burgerij. Hoe heeft dit openbare park het burgerschap van de Haarlemmers vormgegeven en welke rol speelt kunst in de publieke ruimte hierin? De Hout is een plek waar de Haarlemmers elkaar sinds jaar en dag ontmoeten, en komt daarom ook meermaals in literatuur voor met als bekendste voorbeeld het boek ‘Camera Obscura’ (1893) van Nicolaas Beets (pseudoniem Hildebrand), waarin het moderne burgerschap gekarakteriseerd wordt. Er wordt besloten om in de 20ste eeuw naar aanleiding van deze bestseller een beeldengroep te plaatsen van de hand van Jan Bronner. Hoe wordt het burgerschap door het Hildebrand Monument gereflecteerd? Marius en Sietske kijken niet alleen naar de karakters die gerepresenteerd worden, maar ook naar de geschiedenis van de beeldengroep die jarenlang door vandalisme geteisterd werd en door een burgerinitiatief naar oude glorie is hersteld. [luister hier op Soundcloud]
Kunstwerk: Hildebrand Monument, Jan Bronner, 1962
Geïnterviewd: Jaap van Zetten, Beeldengalerij Haarlem

2. De Held van Haarlem is een Amerikaan
Hansje Brinker doet bij menig Nederlander niet direct een belletje rinkelen. Aan de andere kant van de Atlantische Oceaan is dat een ander verhaal. Daar is de ‘Hero of Haarlem’ zo’n bekend figuur in populaire cultuur, dat Amerikaanse toeristen ontsteld waren dat niemand ze kon aanwijzen waar dit fictieve figuur zijn hand in de dijk had gehouden om zo een overstroming te voorkomen. Daarom werd in 1950 bij de sluis van Spaarndam een beeld geplaatst van de hand van beeldhouwster Gra Rueb. Inmiddels staat er een mini-replica van het beeld in Madurodam en een soortgelijk beeldje in Harlingen. Wat is het 'oer-Hollandse' beeld dat we hiermee creëren? Hebben we onszelf als Nederlanders hier ooit mee kunnen identificeren? En zou dit beeld vandaag nog steeds geplaatst worden met de geopolitieke verschuivingen die hebben plaatsgevonden? [luister hier op Soundcloud]
Kunstwerk: De Held van Haarlem, Gra Rueb, 1950
Geïnterviewd: Han Bouwens, ondernemer te Spaarndam

3. Wie is nog altijd onzichtbaar op straat?
In het Westen is er een beeldcultuur waarbij voornamelijk witte mannen geëerd worden met een groots standbeeld. Maar wie verder ontbreekt er eigenlijk in de publieke ruimte? In deze aflevering beginnen we bij het kleine beeldje Malle Babbe van Kees Verkade naar het beroemde schilderij van Frans Hals. De Malle Babbe’s van deze wereld worden namelijk niet vaak op een voetstuk geplaatst. Vervolgens duiken we het Frans Hals Museum in om inspiratie op te doen. Het museum heeft zich de afgelopen jaren gericht op een bredere representatie van de samenleving me de nadruk op feminisme, anti-racisme en de LHBTQIA+ gemeenschap. Hoe zou een diverse representatie zich kunnen vertalen van de muren van een museum naar de publieke ruimte? [luister hier op Soundcloud]
Kunstwerken: Malle Babbe, Kees Verkade, 1978; Mona Gaga, Telmomiel, 2018
Geïnterviewden: Manique Hendriks, Frans Hals Museum; Tamara Sterman, 37PK

4. Kunst als bouwsteen van het huis
Zelden gingen de politiek en architectuur zo goed met elkaar samen als tijdens de periode van de Amsterdamse School en beeldhouwkunst was daar een kern onderdeel van. Die bouwprojecten uit de jaren ‘20 beperken zich niet alleen tot Amsterdam - ook in Haarlem Noord vinden we een voorbeeld van deze stijl en het sociaal idealisme, met als doel om de arbeidersklasse te verheffen. Daar vind je het beeld ‘de Troelstranaald’ van Hendrik van den Eijnde, één van de meest productieve kunstenaars van de Amsterdamse School. Hoe zien we de sociale ideeën van toen terug in de Amsterdamse School en welke rol speelt kunst hierbij? Wat kunnen we vandaag de dag leren van deze historische bouwstijl en de bijbehorende sociale idealen om bijv. onze huidige wooncrisis te bestrijden? [luister hier op Soundcloud]
Kunstwerk: Troelstranaald, Hendrik van den Eijnde, 1920

5. Maakt kunst de stad, of maakt de stad kunst?
Twee kunstwerken staan dichtbij elkaar aan de Europaweg in Schalkwijk en verbeelden allebei op geheel eigen wijze de maakbare samenleving. De één is een snelle, flitsende en grote spiraal. Het kunstwerk straalt het vooruitgangsgeloof uit tussen de hoge flatgebouwen en de weg waar auto’s langs zoeven. Het andere kunstwerk zie je haast over het hoofd, maar toont een wat cynischere blik op de maakbaarheid in de vorm van een bronze, nucleaire wolk. Sietske en Marius nemen in deze aflevering Schalkwijk onder de loep, het grootste stadsdeel van Haarlem. Daar staat voornamelijk architectuur van na de jaren ’60, gebouwd om de woningnood op te lossen. Maar wat heeft het vooruitgangsgeloof ons tijdens de wederopbouw opgeleverd? Wat is de rol van kunst in de publieke ruimte in deze maakbare samenleving en onderdeel van onze democratie? [luister hier op Soundcloud]
Kunstwerken: Spiraal, Lucien den Arend, 1986; Voorstel 22, Anno Dijkstra, 2009
Geïnterviewd: Lucien den Arend; Anno Dijkstra; Gabriel Verheggen, ABC Architectuurcentrum
Haarlem

Makers: Sietske Roorda en Marius Bruijn in samenwerking met 37PK

Mede mogelijk gemaakt door het Haarlems Media Fonds en de Gemeente Haarlem